درمان ریشه مجدد چیست و در چه مواردی انجام می‌شود؟

درمان ریشه مجدد، به معنای انجام دوباره‌ی درمان ریشه بر روی دندانی است که پیش‌تر تحت این درمان قرار گرفته اما به دلایلی بهبود کامل نیافته یا مجددا دچار التهاب و عفونت شده است. این روش در مواردی به کار گرفته می‌شود که علائم بالینی مانند درد، تورم یا حساسیت به دمای محیط باقی بماند یا پس از گذشت زمان مجددا ظاهر شود. هدف از درمان مجدد، پاک‌سازی کامل کانال‌های ریشه، حذف عفونت‌های باقی‌مانده و فراهم کردن شرایط بهبودی کامل با حفظ ساختار طبیعی دندان است.

چرا ممکن است درمان ریشه اولیه موفق نباشد؟

علل متعددی می‌توانند در عدم موفقیت درمان اولیه نقش داشته باشند؛ از جمله وجود کانال‌های جانبی کشف‌ نشده، انسداد کانال‌ها، نفوذ مجدد باکتری‌ها به دلیل عایق بدی ناکامل کانال دندان، یا باقی‌ماندن بافت‌ های آلوده در عمق سیستم کانال ریشه. همچنین، در برخی موارد پوسیدگی مجدد، شکست ترمیم یا ترک‌های مویی دندانی ممکن است باعث تکرار عفونت شوند. در این شرایط، ارزیابی دقیق رادیوگرافیک و بالینی برای تشخیص علت و تصمیم‌گیری درمانی ضروری است.

علائم نیاز به درمان ریشه مجدد

شایع‌ترین علائم بالینی که می‌تواند نشان‌دهنده‌ی نیاز به درمان مجدد باشد، شامل درد خودبه‌خودی، حساسیت هنگام جویدن، تورم لثه اطراف دندان، ترشح چرک یا حتی وجود فیستول (مسیر تخلیه‌ی عفونت) در اطراف دندان موردنظر است. گاهی نیز بیمار هیچ علامت بالینی ندارد اما در تصاویر رادیوگرافی، ضایعه‌ی رادیولوسنت در ناحیه اپکس مشاهده می‌شود که نشانه‌ای از عفونت مزمن است.

مراحل انجام درمان ریشه مجدد

فرآیند درمان ریشه مجدد با برداشتن ترمیم قبلی (پرکردگی یا روکش) آغاز می‌شود. سپس با استفاده از ابزارهای دستی و مکانیکی، مواد پرکننده قدیمی از کانال‌ها تخلیه می‌شوند. پس از شناسایی و پاک‌سازی دقیق کانال‌ها، ضدعفونی کردن محیط داخلی دندان با استفاده از محلول‌های شیمیایی انجام می‌گیرد. در نهایت، کانال‌ها با مواد زیست‌سازگار مجدداً پر شده و پس از ارزیابی نهایی، دندان برای ترمیم نهایی آماده می‌گردد. در برخی موارد نیاز به استفاده از میکروسکوپ و تصویربرداری CBCT برای دقت بالاتر وجود دارد.

تفاوت بین درمان ریشه اولیه و درمان ریشه مجدد

درمان ریشه مجدد معمولاً پیچیده‌تر از درمان اولیه است، زیرا شامل باز کردن ترمیم‌های قبلی، شناسایی موانع مکانیکی و رفع آن‌ها، و پاک‌سازی نواحی‌ای است که احتمال آلودگی ثانویه داشته‌اند. موفقیت درمان مجدد به دقت تشخیص، مهارت دندانپزشک، و بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین وابسته است. به همین دلیل، توصیه می‌شود این درمان توسط متخصص درمان ریشه (اندودنتیست) انجام شود.

آیا درمان ریشه مجدد درد دارد؟

درمان ریشه مجدد تحت بی‌حسی موضعی و در شرایط کنترل‌شده انجام می‌شود و اغلب بیماران حین انجام آن، دردی احساس نمی‌کنند. ممکن است پس از درمان، حساسیت خفیف یا درد موقتی در ناحیه وجود داشته باشد که با داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی قابل کنترل است. در صورت بروز درد شدید یا مداوم، بررسی مجدد ضروری است.

مزایا و معایب درمان ریشه مجدد نسبت به کشیدن دندان

مهم‌ترین مزیت درمان ریشه مجدد، حفظ دندان طبیعی بیمار است. هیچ جایگزینی حتی ایمپلنت نمی‌تواند عملکرد و حس دندان طبیعی را به‌طور کامل تقلید کند. با این حال، این درمان در برخی موارد ممکن است به دلایل تکنیکی یا ساختاری (مانند ترک عمودی ریشه) غیرقابل انجام باشد، که در آن صورت گزینه‌های جایگزین مانند کشیدن دندان و درمان پروتزی مورد بررسی قرار می‌گیرند. تصمیم‌گیری در این زمینه باید بر اساس بررسی بالینی و تصویر‌برداری دقیق صورت گیرد.

مراقبت‌های پس از درمان ریشه مجدد

پس از درمان، توصیه می‌شود تا زمان تکمیل ترمیم نهایی (روکش یا پرکردگی دائم)، از جویدن غذا با آن دندان خودداری شود. رعایت بهداشت دهان و دندان، مسواک زدن با ملایمت و استفاده از نخ دندان بسیار مهم است.

درصد موفقیت درمان ریشه مجدد چقدر است؟

در صورت اجرای صحیح تکنیک‌های درمانی و رعایت اصول کنترل عفونت، موفقیت درمان ریشه مجدد می‌تواند بین ۷۰٪ تا ۹۰٪ باشد. عواملی مانند شدت آسیب قبلی، وجود ضایعات پری‌اپیکال گسترده، و همکاری بیمار در رعایت مراقبت‌های بعد از درمان در این درصد تأثیرگذار هستند. ارجاع به متخصص اندودنتیکس در افزایش احتمال موفقیت تأثیر بسزایی دارد.

سوالات متداول درباره درمان ریشه مجدد

آیا درمان مجدد برای همه دندان‌ها امکان‌پذیر است؟
خیر، در صورت وجود شکستگی عمودی ریشه یا تحلیل شدید استخوان، امکان درمان وجود ندارد و کشیدن دندان توصیه می‌شود.

مدت زمان درمان چقدر است؟
درمان بسته به پیچیدگی ممکن است در یک یا دو جلسه انجام شود.

آیا نیاز به استفاده از میکروسکوپ هست؟
در بسیاری از موارد، بله. استفاده از میکروسکوپ جراحی دقت درمان را به‌طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.